میل می-۲۴

میل-۲۴
نوع	بالگرد تهاجمی سنگین - ترابری
سازنده	روسیه
طراح	میل
اولین پرواز	۱۹ سپتامبر ۱۹۶۹
بکارگیری	۱۹۷۲
وضعیت	فعال
کاربران اولیه	نیروی هوایی اتحاد جماهیر شوروی
تولید	از ۱۹۶۹ تاکنون
تعداد ساخت	حدود ۲۳۰۰ فروند

میل-۲۴ (به روسی: Миль Ми-۲۴) (نام‌گذاری ناتو: Hind) نوعی بالگرد تهاجمی سنگین روسی است. میل-۲۴ علاوه بر آن‌که به چندین تیربار و جایگاه‌های حمل راکت و موشک مجهز است، ظرفیت حمل ۸ سرباز مسلح را هم داراست و در واقع یک هلیکوپتر ترابری نیز محسوب می‌شود و از این نظر قابل مقایسه با هیچ بالگرد جنگنده دیگری نیست. این بالگرد زره‌پوش دوموتوره در شرکت میل طراحی شده و از سال ۱۹۷۲ مورد استفاده اتحاد جماهیر شوروی و وارثان آن و بیش از ۳۰ کشور دیگر دنیا قرار گرفته‌است.

خلبانان شوروی به این بالگرد لقب «تانک پرنده» را داده‌اند. لقبی که اشاره به قدرت آتش فوق‌العاده بالا، و استقامت و حفاظت زرهی مناسب این بالگرد اشاره دارد. مدل‌های صادراتی میل-۲۴ از قابلیت‌های کمتری نسبت به مدل‌های مورد استفاده شوروی و هم‌پیمانان نزدیک شوروی برخوردارند و میل-۲۵ و میل-۳۵ نامیده می‌شوند.

محتویات

طراحی و توسعه

 

 

در اوایل دهه ۶۰ میلادی برای طراح شرکت میل ( میخائیل لیونتیویچ میل ) این موضوع روشن شده بود وسایل جنگی پرنده حامل پیاده نظام در آینده روند پیشرفت در میدان جنگ خواهند بود، وسیله ای که هم توانایی آتش پشتیبانی و هم انجام ماموریتهای حمل ونقل پیاده نظام رابتواند انجام دهد. اولین بار میخائیل میل از این ایده که در اندازه یک مدل واقعی ساخته شده بود در سال ۱۹۶۶ در وزارتخانه هواپیما سازی جایی که سر طراح آن بود پرده برداری کرد که این مدل به نام وی-۲۴ بر روی یک مدل دیگر (وی ۲۲) که هیچگاه پرواز نکرد طراحی شده بود. وی-۲۴ یک قسمت برای حمل ۸ سرباز داشت که آنها پشت به پشت هم مینشستند و همچنین یک ست بال کوچک که در بالای قسمت عقب جایگاه حمل سربازان قرار داشت که توانایی حمل بیشتر از ۶ راکت راداشت و همینطور یک تفنگ دو قلو GSh-23L cannon که در قسمت دماغه نصب میشد. میل طرح خود را به سرفرماندهی نیروهای مسلح شوروی مطرح کرد ، و در حالی که حمایت گروهی از استراتژیستها رو جلب کرده بود این طرح با مخالفت تعدادی از اعضای ارشدتر وزارت دفاع که عقیده داشتن سلاح های سنتی بهتر از طرح های جدید هستند روبرو شد.میل طرح خود را به وزیر دفاع آن زمان Andrey A. Grechko مطرح کرد تا این طرح را با یک هیئت کارشناسی مورد بررسی قرار دهند.وقتی نظرات کارشناسان با هم جمع شد در نهایت پیشنهاد طراحی یک هلیکوپتر برای پشتیبانی میدان جنگ داده شد . با توجه به نمایش عمکلکرد و پیشرفت هلیکوپترهای تهاجمی امریکا در طول جنگ ویتنام ، دکترین شوروی به سمت حمایت از داشتن هلیکوپترهای مسلح تغییر کرده بود ، که تاثیر مثبتی بر حرکت روبه جلو در طراحی میل-۲۴ داشت.^[۱] طراحان میل دو نمونه در اندازه واقعی طراحی کردند:یک طرح یک موتوره به وزن ۷ تن و دیگری طرح دو موتوره به وزن ۱۰.۵ تن که هر دو از موتور توربوشفت ۱۷۰۰ اسب بخار ایزوتوو تی وی ۳ استفاده میکردند.طرح موتور دو قلو ی میل بعدها به عنوان طرح مورد علاقه هلیکوپترهای نظامی در آمد.بعدها تغییرات زیادی در طرح میل ایجاد شد که از جمله نصب توپ سنگین ۲۳ میلیمتری که به صورت چرخشی شلیک میکرد در زیر جایگاه افسر جنگ افزار همچنین استفاده از موشکهای ضد تانک فلانگا. کار مفصل طراحی در اوت سال ۱۹۶۸ با رمز کد زرد ۲۴آغاز شد. طرح کامل در اندازه واقعی در فوریه سال ۱۹۶۹ ساخته مورد بررسی و موافقت قرار گرفت.تست پروازی در ۱۵ سپتامبر همان سال در حالت ایستا و چهار روز بعد اولین پرواز کامل انجام شد.در ۳۱ ژانوییه ۱۹۷۰ میخاییل میل درگذشت اما طرح با کمک همکاران او ادامه پیدا کرد.موافقت کامل عملکرد طرح در ژوئن ۱۹۷۰ انجام شد و برای ۱۸ ماه طرح در حال گذراندن تست های پروازی بود.تغییرات انجام شده باعث استحکام ساختار و کم کردن ارتعاشات طرح شد،برای رسیدن به سرعت بیشتر بالها با زاویه بر روی بدنه نصب شدند ، موشکهای ضد تانک فلانگا از بدنه به نوک بالهای حامل تسلیحات منتقل شدند ، پروانه دم از سمت راست به چپ منتقل شد و سمت چرخش آن از رو به جلو به رو به عقب تغییر کرد که باعث استحکام پروازی طرح میشد.تغییرات بسیار برای رساندن به مرحله تولید تا اواخر سال ۱۹۷۰ انجام شد تا در نهایت مدل آ میل-۲۴ ساخته شد و سال بعد نیز به انجام تستهای جنگ افزارها و سامانه های مربوط به کابین میل-۲۴ کا شامل بزرگتر شدن کابین ، جدا کردن خلبان و مسئول جنگ افزار از کنار هم به پشت سر هم ( مسئول جنگ افزار در جلو و خلبان در کابین عقب)قرار دادن سایت جدید نشانه روی برای بهبود شلیک با توپ اصلی .در نهایت میل-۲۴ به طور رسمی در سال ۱۹۷۲ وارد زرادخانه ارتش شوروی شد.^[۲] مدل آ و بی داری کابین یک پارچه است که بعدها و از مدل دی به بعد دماغه میل دوباره طراحی شد و کابین خلبان و مسئول جنگ افزار کاملا از هم جدا شدند و به شکل حبابی به صورت پشت سر هم ساخته شدند .هر کدام از بالها دارای سه جایگاه حمل تسلیحات هست که شامل غلاف موشکهای غیر هدایت شونده، بمب و موشکهای ضد تانک هدایت شونده میباشد.در سال ۱۹۷۵ موشکهای فلانگا با موشکهای جدید ضد تانک اشتورم( 9K114 Shturm) جایگزین شدند. بدنه میل-۲۴ میتواند از سرنشینان خود در برابر گلوله های ۱۲/۷ میلیمتری محافظت کند، همینطور پره های ۵ پر ساخته شده از تیتانیوم نیز در مقابل گلوله های ۱۲/۷ میلیمتری مقاوم میباشند.^[۳]کابین میل در برابر سلاح های بیولوژیک و شیمیایی مقاوم است. NBC conditions این بالگرد در نمونه‌های مختلف و برای رسیدن به اهداف گوناگون به مدت ۲۰ سال در کارخانه‌های واقع در شهر «ارسنبوی» و «راستوف» روسیه به تعداد ۲۳۰۰ فروند ساخته شدند. در سال ۱۹۹۲ تولید و مونتاژ این بالگردها متوقف شد. این بالگردها به آهستگی از ارتش روسیه کنار گذاشته و بالگردهای کاموف-۵۰،میل-۲۸ و کاموف-۶۰ جایگزین آنها می‌شوند.^[۴]

خصوصیات پروازی

 

در طراحی میل به عامل سرعت بسیار توجه سده بود و درسال ۱۳ آگوست ۱۹۷۵ میل-۲۴ توانست رکورد سرعت ۳۳۲.۶۵ کیلومتر در ساعت را به نام خود ثبت کند.^[۵]در ۲۱ سپتامبر ۱۹۷۸ میل-۲۴ رکورد قبلی خود را با رسیدن به سرعت ۳۶۸.۴ کیلومتر در ساعت شکوند که این رکورد در سال۱۹۸۶ به وسیله هلیکوپتر لینکس انگلیسی شکسته شد.^[۶]

تاریخچه عملیاتی

جنگ ایران و عراق

 

 

عراق در سال ۱۹۷۷ برای نخستین بار ۱۲ فروند میل-۲۵ (مدل صادراتی میل-۲۴) را سفارش داده بود که تا پیش از شروع جنگ با ایران هشت فروند آن به ارتش عراق تحویل شده و یکی از آن‌ها ۱۵ روز قبل از شروع رسمی جنگ توسط یک اف-۱۴ ایرانی سرنگون شده بود. در طول جنگ هشت‌ساله عراقی‌ها در چندین سفارش جداگانه تعداد بیشتری میل-۲۵ را سفارش دادند. هرچند روس‌ها در تحویل این بالگردها به عراق بسیار کند عمل می‌کردند چون خودشان نیاز مبرمی به میل‌های بیشتر برای حمایت از نیروهای خود در جنگ افغانستان داشتند. در تابستان سال ۱۳۶۱ وقتی که جنگ ایران و عراق به اوج خود رسید حدود ۲۰ بالگرد میل-۲۵ در عراق فعال بود. این بالگردها در اختیار یکی از واحدهای هوانیروز عراق قرار داشت که از تواناترین و وفادارترین خلبانان به حکومت تشکیل می‌شد. این واقعیت که همواره دو فروند از این بالگردهای جنگنده در نزدیکی بغداد مستقر بودند و تحرکات رهبران ارشد عراق را زیر نظر داشتند از اعتماد نظام سیاسی عراق به خلبانان این واحد حکایت دارد.

عراقی‌ها هیچگاه میل-۲۵ را یک بالگرد «ضد تانک» واقعی نمی‌دانستند بلکه ترجیح می‌دانند از آن به عنوان بالگرد جنگی ِ ترابری استفاده کنند. به همین جهت آنها هیچوقت به موشک‌های ضد تانک پیشرفت روسی یعنی آتی-۶ مسلح شدند و در واقع اصلاً این موشک در طول جنگ با ایران به عراق فروخته نشد. میل‌ها حتی به موشک‌های ای‌تی-۴ هم مجهز نشدند، البته عراقی‌ها تمایل به استفاده از این موشک داشتند اما آتش عقبه شدید این موشک و این نکته که بالگردهای میل-۲۵ عراقی (و همینطور میل-۸ها) سیستم دید تثبیت‌شده‌ای برای توپچی بالگرد نداشتند باعث شد تا در تمام طول جنگ موشک‌های کند و ضعیف و منسوخ ای‌تی-۲ تنها سلاح هدایت شونده میل-۲۵های عراقی باشد و البته حتی همین موشک هم بسیار به ندرت بر روی میل-۲۵ها قرار می‌گرفت.

با این اوصاف طبیعی بود که وظیفه این بالگردها حمله به تانک‌های ایرانی نباشد. میل-۲۵ با قدرت آتش مهیب خود و زره مناسبی که از آن در میدان جنگ حفاظت می‌کرد، جنگ‌افزار مناسبی برای سرکوب پدافند هوایی و توپخانه ایرانی‌ها بود. مسلسل‌ها و راکت‌های متعدد و میزان قابل توجه مهماتی که این تانک‌های پرنده با خود حمل می‌کردند به آن‌ها قدرت وارد کردن خسارات شدید را به نیروهای زمینی ایران می‌بخشید. اما بالگرد تهاجمی دیگر عراقی‌ها یعنی غزال‌های فرانسوی مسلح به موشک هات بر عکس میل-۲۵ توانایی ضد تانک در خور توجهی داشتند. موشک‌های هات غزال‌ها مثل موشک‌های تاو کبراهای ایرانی از پس هر تانکی که رودرروی آن‌ها قرار می‌گرفت بر می‌آمدند. اما مشکل غزال‌ها این بود که محافظت زرهی کافی برای انجام عملیات در محیط پرخطر جنگی را نداشتند. غزال‌های سبک در واقع طرز تفکر اروپایی‌ها در مورد شیوه کاربرد هلیکوپترها در نبردهای ضد تانک را به نمایش می‌گذاشتند و آسیب‌پذیری غزال‌ها در مقابل آتش پدافندی دشمن در طول این جنگ نادرستی این ایده را ثابت کرد. در تابستان ۱۳۶۱ عراقی‌ها از مستشاران نظامی آلمان شرقی دعوت کردند تا به آن‌ها برای کاربرد موثرتر بالگردهای میل-۲۵ کمک کنند. عراقی‌ها به توصیه این مستشاران تاکتیک ساده اما فوق‌العاده مؤثری را ترتیب دادند که در آن نقاط قوت هر دو نوع بالگرد با هم ترکیب شده بود. بر اساس این تاکتیک هلیکوپترهای غزال و میل-۲۵ در گروه‌های شکارچی/قاتل به جنگ نیروهای دشمن می‌رفتند. ابتدا میل-۲۵های عظیم‌الجثه حمله را آغاز کرده و با آتش راکت‌های ۵۷ م‌م خود پدافند هوایی ایرانی‌ها را از کار می‌انداختند. سپس نوبت به غزال‌ها می‌رسید که از سردرگمی قوای ایرانی استفاده کرده و با موشک‌های هات خود تانک‌های ایرانی را یکی یکی از کار بیندازند. وقتی در سال ۱۳۶۱ در جنگ‌های میان شلمچه تا بصره سپاه پاسداران برای نخستین بار از تانک استفاده کرد این تاکتیک برای جلوگیری از پیشروی نیروهای ایرانی بسیار موثر واقع شد.^[۷]

میل-۲۵ها همچنین در جنگ ایران و عراق اولین جنگ‌های هلیکوپتر به هلیکوپتر تاریخ بشر را در مقابل کبراهای ایرانی به اجرا درآوردند. اولین جنگ در پاییز ۱۳۵۹ اتفاق افتاد که دو کبرای ایرانی با موشک‌های تاو خود دو میل-۲۵ را سرنگون گرفتند. جنگ‌های کبراها با میل‌ها و غزال‌ها در طول جنگ بارها تکرار شد.

افغانستان

بالگردهای میل-۲۴ به طور گسترده‌ای در جنگ شوروی در افغانستان به پرواز درآمد. شوروی‌ها علاوه بر اینکه نیروهای خود را به این بالگرد مجهز کرده بودند تعداد زیادی میل-۲۴ هم در اختیار دولت جمهوری دمکراتیک افغانستان قرار دادند تا برای بمباران مواضع مجاهدین افغان از آن‌ها استفاده کنند. بر اساس یکی از منابع ۹۰ فروند میل-۲۴آ بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۸۲ و ۶۱ فروند میل-۲۴ دی بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۹۱ در اختیار ارتش افغانستان قرار گرفت.^[۸] که البته این به‌جز بالگردهای ارتش شوروی بود که به افغانستان اعزام شده بود. هرچند خلبان‌های افغان آموزش خوبی دیده بودند اما مجاهدین هم جنگجویان خبره‌ای بودند و بسیاری از میل-۲۴ها را سرنگون ساختند. در ژوئیه ۱۹۷۹ (تابستان ۱۳۵۸) برای اولین بار یک میل-۲۴ در میدان نبرد سرنگون شد، اما اوضاع زمانی بسیار برای بالگردهای روسی خطرناک شد که آمریکایی‌ها موشک‌های گرمایاب ِ دوش‌پرتاب استینگر را در اختیار مجاهدین گذاشتند. میل-۲۴ و میل-۸های بزرگ با حرارت زیادی که از موتورهایشان برمی‌خاست، هدفی نه چندان دشوار برای این موشک‌های پیشرفته و گران‌قیمت و در عین حال کوچک و سبک آمریکایی بودند.

مجاهدین که لطمات زیادی را در طول جنگ از این بالگرد متحمل شدند، به میل-۲۴ لقب «ارابهٔ شیطان» را داده بودند. تانک‌های پرنده روسی به طور کلی در بین نیروهای زمینی بسیار محبوب بودند چون می‌توانستند در میدان نبرد باقی مانده و هرگاه که نیاز شد برای آن‌ها آتش حمایتی و پوششی را فراهم کنند در حالی‌که جت‌های ضربتی پرسرعت فقط مدت کوتاهی را در میدان نبرد باقی مانده و خیلی سریع بایستی به پایگاه برگشته و دوباره سوخت‌گیری می‌کردند.

سلاح مورد علاقه میل-۲۴ها راکت‌های ۸۰ میلی‌متری اس-۸ بود چون راکت‌های ۵۷ م‌م اس-۵ سبک‌تر از آن بود که بتواند تاثیر جدی داشته باشد. غلاف‌های تیربار دولول ۲۳ میلی‌متری که تیرباری کاملا مشابه با توپ مسلسل ضدهوایی معروف زو-۲۳-۲ بود، هم از انتخاب‌های مورد علاقه میل-۲۴ها در جنگ افغانستان به شمار می‌رفت. معمولا تعدادی راکت اضافی هم در داخل بالگرد حمل می‌شد تا پس از خالی شدن راکت‌ها بالگرد در میدان نبرد فرود آمده و سرنشینان آن دوباره پرتابگرهای راکتی را پر کنند. میل-۲۴ قادر به حمل ده عدد بمب آهنی ۱۰۰ کیلوگرمی هم بود که برای حمله به اردوگاه‌ها و سنگرها مناسب می‌نمود، اما برای اهداف مقاوم‌تر از چهار بمب ۲۵۰ یا دو بمب ۵۰۰ کیلویی استفاده می‌شد و در طول جنگ تعدادی از خلبان‌ها در رهاکردن دقیق بمب بر روی هدف مهارت خاصی پیدا کرده بودند. در مواردی هم از بمب‌های انفجاری ترموبریک استفاده شد هرچند گاهی افسران بالگرد نمی‌توانستند به درستی مسافت ایمنی لازم را رعایت کنند و خودشان گرفتار موج انفجار وحشتناک این بمب‌ها می‌شدند.

تجربه نبرد نشان داد که حمل سربازان با استفاده از میل-۲۴ چه مشکلاتی را به همراه می‌آورد. وجود سربازان در داخل بالگرد یک نگرانی مضاعف را برای خلبان‌ها و مسئولین رزم بالگرد ایجاد می‌کرد و آن‌ها به طور کلی ترجیح می‌دادند با حداقل وزن پرواز کنند، به ویژه در عملیات‌هایی که در نقاط کوهستانی مرتفع افغانستان انجام می‌شد سبکی بالگرد اهمیت زیادی داشت و به همین جهت در بیشتر اوقات زره کوپهٔ حمل سرباز میل-۲۴ برداشته می‌شد.

به طور کلی در جنگ افغانستان از میل-۸ برای حمل سربازان استفاده می‌شد و میل-۲۴ها آتش پشتیبان را برای آن‌ها فراهم می‌کردند. البته حضور یک تکنسین در داخل بخش حمل سرباز میل-۲۴ که یک تیربار سبک را هم در اختیار داشته باشد، امتیازاتی را برای بالگرد به همراه داشت. این تیربار روی پنجره بالگرد نصب می‌شد و گاهی هم دو تیربار در پنجره‌های دو طرف قرار می‌گرفتند تا تیربارچی بتواند بدون نیاز به برداشتن تیربار از سمتی به سمت دیگر برود. این کار باعث می‌شد تا بالگرد بتواند پشت سر خود را هم تا اندازه‌ای زیر نظر داشته باشد. البته باز هم بالگرد هیچ سلاحی برای درگیری با اهدافی که دقیقا در سمت پشت آن قرار می‌گرفتند در اختیار نداشت، به همین جهت شرکت میل با نصب یک تیربار در قسمت پشت بدنه سعی کرد این ایراد را برطرف کند. اما این تجربه کاملا ناموفق بود چون دسترسی به تیربار پشتی برای مسلسل‌چی بسیار مشکل بود، چرا که در یک فضای بسیار بسته و پر از دود خروجی موتور و غیر قابل تحمل قرار گرفته بود. به طوریکه در یکی از نمایش‌های هوایی یک فرمانده چاق نیروی هوایی شوروی هنگام خزیدن به داخل این قسمت در آن گیر کرده بود.

میل-۲۴ها در افغانستان علاوه بر حفاظت از حملات هلی‌برد و تهیه آتش پشتیبان برای عملیات‌های زمینی وظایف دیگری مثل حفاظت از کاروان‌های نظامی با شلیک راکت‌های نیزه‌ای به محل‌های احتمالی کمین مجاهدین و همچنین اجرای حملات ضربتی به اهداف از پیش تعیین شده را هم بر عهده داشتند و گاهی هم با تشکیل گروه‌های شکارچی-قاتل به مواضع مجاهدین حمله‌ور می‌شدند. گروه‌های شکارچی-قاتل حداقل با دو بالگرد و معمولاً در گروه‌های چهار یا هشت بالگردی انجام می‌شد و در آن‌ها یک یا چند بالگرد حمله را آغاز کرده و دشمن را سردرگم می‌کردند تا بالگردهای دیگر اهداف ارزشمند دشمن را شکار کنند. مجاهدین پس از مدتی آموخته بودند که برای جلوگیری از حمله میل-۲۴ها در شب جابجا شوند و شوروی‌ها هم به افسران بالگردهای میل-۲۴ عملیات در شب را آموزش دادند. در عملیات‌های شبانه با شلیک منور اهداف احتمالی برای حمله روشن می‌شدند. این کار معمولا باعث فرار سریع مجاهدین می‌شد.

 

 

بالگردهای میل-۲۴ باوجود ماموریت‌های موفقی که در جنگ افغانستان به اجرا درآوردند، خسارات زیادی را هم متحمل شدند. محیط پر گردو خاک و معمولاً گرم افغانستان به خودی خود محیط خشنی برای بالگردها و هواپیماها بود و به موتور هواگردها آسیب می‌رساند و آن‌ها را به سرعت فرسوده می‌کرد.

در ابتدای جنگ افغانستان تیربارها و توپ‌های ضدهوایی تنها سلاح‌های دفاعی مجاهدین در مقابل میل-۲۴ها و دیگر هواگردهای ارتش شوروی و جمهوری دمکراتیک افغانستان بودند. البته سلاح‌های با کالیبر کمتر از ۲۳ میلی‌متر معمولا صدمه خاصی را به به این بالگردهای زره‌پوش وارد نمی‌کردند. حتی شیشه‌های کابین خلبان میل-۲۴ هم به طور کامل در مقابل گلوله‌های ۱۲٫۷ م‌م (مثل گلوله تیربار دوشکا) مقاوم بود.

شورشیان افغان همچنین از سلاح‌های دوش‌پرتاب و گرمایاب ساخت شوروی مثل سام-۷ و همینطور اف‌آی‌ام-۴۳ ردآی آمریکایی هم بهره می‌بردند. ایشان این موشک‌های ضدهوایی سبک و کوتاه‌برد را از شوروی‌ها و دولت افغانستان به غنیمت گرفته یا از متحدین غربی خود دریافت کرده بودند. بسیاری از آن‌ها هم از زرادخانه‌های اسرائیلی‌ها به افغانستان آمده بودند. اسرائیلی‌ها حجم عظیمی از جنگ‌افزارهای ساخت شوروی را در جنگ‌های خود با کشورهای عربی ِ متحد شوروی به غنیمت گرفته بودند و به آن‌ها احتیاجی نداشتند. البته توانایی‌های محدود این موشک‌ها، عمر زیاد و شرایط نگهداری نامطلوب آن‌ها و همینطور آموزش‌های ناکافی مجاهدین باعث شده بود تا کارایی چندانی نداشته باشند. افغان‌ها حتی از آرپی‌جی-۷، راکت‌اندازی که در اصل به عنون یک سلاح ضدتانک ساخته شده بود، هم برای حمله به میل-۲۴ها استفاده کردند که در مواردی موفق هم بود. البته با توجه به برد محدود و دقت ضعیف آرپی‌جی-۷ تلاش برای سرنگونی یک هلیکوپتر با استفاده از آن یک عملیات انتحاری محسوب می‌شد.

سال ۱۹۸۶ بود که آمریکایی‌ها موشک‌های گرمایاب ِ دوش‌پرتاب استینگر را در اختیار مجاهدین گذاشتند. استینگر قابلیت‌های بسیار بالاتری نسبت به سلاح‌های قدیمی داشت و ورود آن به صحنه جنگ به تضعیف روحیه شوروی‌ها و متحدین افغان آن‌ها و تقویت روحیه گروه‌های ضد شوروی منجر شد و نوعی قدرت بازدارندگی را برای مجاهدین در مقابل نیروی هوایی دشمن ایجاد کرد. شیوه کار استینگر اینگونه بود که بر روی امواج فروسرخی که از هواگردها به ویژه خروجی موتور آن‌ها برمی‌خاست قفل می‌شد و برخلاف سام-۷ و ردآی فریب پادکارهای معمول خلبان‌ها مثل پرتاب شعله‌های منحرف‌کننده را نمی‌خورد. البته روس‌ها هم بی‌کار ننشستند و با نصب سامانه‌های هشداردهنده موشک و پادکارهای پیشرفته‌تر بر روی بالگردهای میل-۲، میل-۸ و میل-۲۴ شانس خلبان‌ها را برای فرار از استینگر افزایش دادند. پخش‌کننده‌های گرما هم به خروجی موتور میل-۲۴ها اضافه شد تا اثر گرمایی بالگرد کاهش پیدا کند. تمهیدات تاکتیکی و تغییراتی در نظریه‌های جنگی هم برای مقابله با این موشک‌ها اتخاذ شد که تاثیرگذاری آن‌ها را کاهش داد اما به کلی از بین نبرد.

استینگرها فقط برای بالگردها خطرناک نبودند بلکه هواپیماها هم همواره در خطر حمله این موشک‌های کوچک و دقیق قرار داشتند. شوروی‌ها از میل-۲۴ها برای حفاظت از جت‌های ترابری خود که به کابل می‌رفتند یا از آن برمی‌گشتند، در مقابل حمله استینگرها استفاده می‌کردند. در این ماموریت‌ها میل-۲۴ها خود را به خطر انداخته و با خود فریب‌دهنده‌های گرمایی را حمل می‌کردند تا موشک‌های گرمایاب مجاهدین را کور کنند. منابع روسی در مجموع از دست رفتن ۷۴ هیلکوپتر را در طول جنگ افغانستان تایید کرده‌اند که از این تعداد ۲۷ فروند با استینگر و ۲ فروند با ردآی موشک قدیمی‌تر آمریکایی سرنگون شدند.

پس از خروج شوروی از افغانستان و سقوط حکومت طرفدار شوروی این کشور تعدادی از بالگردهای میل-۲۴ به دست گروه‌های مختلف افغان افتاده و تعدادی از آن‌ها در طول جنگ داخلی طولانی این کشور به پرواز درآمدند. خلبان‌های افغانی که به پاکستان پناهنده می‌شدند هم تعدادی از آن‌ها را به این کشور برده و اینگونه چندین بالگرد میل-۲۴ به دست آمریکایی‌ها افتاد.

ناوگان میل-۲۴های ارتش افغانستان، مثل تقریبا تمامی هواگردهای دیگر این ارتش، در دوران طالبان به تدریج از کار افتاد، اما تعداد کمی که در اختیار نیروهای ائتلاف شمال بود، با توجه به دسترسی آن‌ها به قطعات یدکی و کمک‌های روسیه، عملیاتی باقی ماند. نیروی هوایی افغانستان پس از سقوط حکومت طالبان به بالگردهای روسی وفادار ماند و ۶ فروند بالگرد میل-۲۴وی را از جمهوری چک هدیه گرفت که با بودجه ناتو بهینه‌سازی شدند. این ۶ فروند اکنون به همراه ۴۰ فروند بالگرد هم‌خانوادهٔ میل-۸ که عمدتا بالگردهای دست دوم ارتش روسیه هستند و ۶ فروند بالگرد سبک آمریکایی ام‌دی ۵۳۰ ناوگان هلیکوپتری نیروی هوایی افغانستان را تشکیل می‌دهند.^[۹]

مشخصات

 

مشخصات فنی

• خدمه: دونفر؛ یک نفر خلبان و یک نفر مسئول رزم.^[۱۰]
• گنجایش: ۸ نفر سرباز با وسایل و یا ۴ تخت برای زخمیان یا حمل بار در داخل کابین به وزن ۱۵۰۰ تا ۲۴۰۰ کیلوگرم و یا نصب ۲۰۰ کیلوگرم مهمات در روی مقرهای خارجی؛
• قطر ملخ اصلی: ۱۷٫۳ متر؛
• قطر ملخ دم: ۳٫۹۱ متر؛
• درازا: ۱۵/۱۷ متر؛
• بلندا: ۵/۶ متر؛
• وزن خالص: ۸۲۰۰ کیلوگرم؛
• وزن بارگیری شده: ۱۱۲۰۰ کیلوگرم؛
• حجم باک سوخت داخلی: ۱۵۰۰ لیتر؛
• پیشرانه: دو موتور توربوشفت مدل TBZ-117 ساخت کارخانه ساخت موتور هواپیمای کلیموف هر یک به قدرت ۲۲۲۰ اسب بخار؛

مشخصات پروازی

 

• بیشینه سرعت پرواز: ۳۲۵ کیلومتر بر ساعت؛
• بیشینه سرعت اوج گیری: ۴/۱۲ متر بر ثانیه؛
• برد: ۱۰۰۰ کیلومتر؛
• برد مفید: ۵۹۵ کیلومتر؛
• سقف پرواز خدماتی: ۲۰۰۰ متر؛
• بیشینه سقف پرواز: ۴۵۰۰ متر؛
• بیشینه وزن برخاست: ۱۲۰۰۰ کیلوگرم؛

مهمات و جنگ‌افزار

سلاح‌های داخلی

• یک دستگاه توپ مسلسل دولول ۳۰ میلی‌متری GSh-30K با ۷۵۰ فشنگ؛ (در برجک گردان)
• یک دستگاه توپ مسلسل دولول ۲۳ میلی‌متری GSh-23L با ۴۵۰ فشنگ؛ (قابل برداشت)
• یک قبضه تیربار گاتلینگ ۱۲٫۷ م‌م چهارلول یاک-بی با ۱۴۷۰ فشنگ؛ (قابل برداشت)
• یک یا دو قبضه تیربار ۷٫۶۲ م‌م پی‌کا بر روی پنجره‌های قسمت حمل مسافر (قابل نصب به صورت انتخابی)
• قابلیت نصب دو نارنجک‌انداز اتوماتیک ۳۰ میلی‌متری (قابل نصب به صورت انتخابی)؛

 

سلاح‌های خارجی

• قابلیت حمل حداکثر ۱۵۰۰ کیلو بمب و راکت و موشک
• جایگاه‌های خارجی حمل جنگ‌افزار تا ۲۵۰ کیلو بمب و راکت و موشک
• جایگاه‌های داخلی حمل جنگ‌افزار حداقل ۵۰۰ کیلو ظرفیت حمل بمب و راکت و موشک
• جایگاه‌های نوک بال‌چه فقط برای حمل موشک‌های ضدتانک استفاده می‌شوند؛ موشک ای‌تی-۲ (۹ام۱۷ فالانگا) در مدل‌های میل-۲۴ آ و دی و موشک ۹کی۱۱۴ اشتورم با برد ۶ هزار متر در مدل‌های میل-۲۴وی و اف
• بمب‌های حداکثر ۵۰۰ کیلویی از انواع مختلف از جمله بمب‌های چندمنظوره، ناپالم و دودزا در مخزن‌های خارجی؛
• غلاف‌های پخش‌کننده بمب خوشه‌ای و مین

جنگ‌افزارهای استاندارد میل-۲۴های نسل اول (میل-۲۴دی)

• غلاف تیربار جی‌یووی-۸۷۰۰ که از یک تیربار گاتلینگ ۱۲٫۷ م‌م چهارلول یاک-بی + دو مسلسل چهارلول ۷٫۶۲ م‌م GShG-7 یا یک نارنجک‌انداز اتوماتیک ۳۰ میلی‌متری ای‌جی‌اس-۱۷ تشکیل می‌شود. (تیربارهای چهارلول گاتلینگ ۱۲٫۷ و ۷٫۶۲ م‌م اختصاصا برای استفاده بالگردهای میل-۲۴ طراحی شدند.)
• پرتابگرهای راکت هوابه‌زمین ۵۵ میلی‌متری اس-۵ (دو پرتابگر حداکثر ۳۲ راکتی در دو طرف)
• راکت هوابه‌زمین ۲۴۰ م‌م اس-۲۴
• دو موشک ضد تانک ای‌تی-۲ (۹ام۱۷ فالانگا) در نوک بالچه‌های دو طرف

جنگ‌افزارهای استاندارد میل-۲۴های نسل دوم (میل-۲۴وی، پی و بالگردهای ارتقایافته نسل اول)

• غلاف تیربار یوپی‌کی-۲۳-۲۵۰ با یک توپ مسلسل دولول ۲۳ میلی‌متری GSh-23L
• پرتابگرهای راکت هوابه‌زمین ۸۰ میلی‌متری اس-۸
• دو جفت موشک ضد تانک ۹کی۱۱۴ اشتورم (ای‌تی-۶ اسپیرال) در نوک بالچه‌های دو طرف

کاربران

 

 

 افغانستان

• نیروی هوایی افغانستان

 الجزایر

 آنگولا

 ارمنستان

 جمهوری آذربایجان

 بلاروس

 برزیل

 بلغارستان

 بوروندی

 بورکینافاسو

 چاد

 جمهوری کنگو

 جمهوری دموکراتیک کنگو

 کوبا

 قبرس

 جمهوری چک

 جیبوتی

 گینه استوایی

 اریتره

 اتیوپی

 گرجستان

 گینه

 

 مجارستان

 

 هند

 اندونزی

 عراق

 قزاقستان

 قرقیزستان

 لیبی

 مقدونیه

 مالی

 مغولستان

 موزامبیک

 میانمار

 نامیبیا

 نیجر

 نیجریه

 کره شمالی

 پاکستان

 پرو

 لهستان

 روسیه

 رواندا

 سنگال

 سیرالئون

 سری‌لانکا

 سودان

 سوریه

 تاجیکستان

 ترکمنستان

 اوگاندا

 

 اوکراین

 ایالات متحده آمریکا

• موزه هوایی جنگ سرد در دالاس ِ تگزاس دو فروند میل-۲۴ را فعال نگه داشته‌است.^[۱۱]
• نیروی زمینی ارتش آمریکا (برای آزمایش و ارزیابی)

 ازبکستان

 ونزوئلا

 

 ویتنام

 یمن

 زیمباوه

کاربران سابق

 کرواسی

 چکسلواکی

 آلمان شرقی

 آلمان

 نیکاراگوئه

 اسلواکی

 اتحاد جماهیر شوروی

منابع

• Culhane, Kevin V. (1977). "Student research report: The Soviet attack helicopter" (PDF). DTIC. Retrieved 1 July 2011.
• Yefim Gordon & Dmitry Komissarov (2001). Mil Mi-24, Attack Helicopter. Airlife.
• Halberstadt, Hans (1994). "Red Star Fighters & Ground Attack". Windrow & Greene. pp. 85, 88. Retrieved 2 December 2011.
• مقاله هواگرد میل ۲۴ پی؛ ترجمه و نوشته دکتر حمید فرامرزپور؛ مجله نوآور؛ سال هشتم، اسفند ۱۳۹۰.
• Rotorcraft World Records: List of records established by the 'A-10'". Fédération Aéronautique Internationale. Retrieved 17 September 2009
• "Rotorcraft World Records: History of Rotorcraft World Records". Fédération Aéronautique Internationale. Retrieved 17 September 2009
• Fire in the Hills: Iranian and Iraqi Battles of Autumn 1982 By Tom Cooper & Farzad Bishop
• Stockholm International Peace Research Institute 2009 جستجوی شوروی به افغانستان
• Stockholm International Peace Research Institute 2009 جستجوی all به افغانستان
• مقاله هواگرد میل ۲۴ پی؛ ترجمه و نوشته دکتر حمید فرامرزپور؛ مجله نوآور؛ سال هشتم، اسفند ۱۳۹۰.

11. "Registry of Aircraft – Mi24 – Texas". Federal Aviation Administration. Retrieved 13 December 2013.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میل می-۲۴ موجود است.

رده‌ها:

• بالگردهای ساخت روسیه
• بالگردهای نظامی
• هواگردهای میل
• بالگردهای جنگ سرد

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: